តែងសេចក្ដី
ប្រធានៈ មានទស្សនៈមួយចែងថា “សិល្បៈខ្មែរ ជាសិល្បៈក្នុងគំនិតពិចារណា”។ ចូរបកស្រាយដោយលើកឧទាហរណ៍បញ្ជាក់។
គម្រោងតែង
លំនាំៈ ជាតិសាសន៍ខ្មែរ មានដើមកំណើតនៅលើទឹកដី ដែលគេហៅបានថា ជាទឹកដីសុវណ្ណភូមិ ដោយសារសម្បូរទាំងសម្បត្តិធម្មជាតិ ទាំងសម្បត្តិវប្បធម៌។ បើនិយាយពីអាយុកាលវិញ កម្ពុជាក៏មានវ័យចំណាស់មួយនៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលធ្វើឱ្យវប្បធម៌ អរិយធម៌ក៍មានវ័យចំណាស់ និងការវិវត្តរីកចម្រើនឥតឈប់ឈរ គ្រប់ផ្នែក គ្រប់វិស័យទៅតាមនោះដែរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះជនជាតិខ្មែរយើង ក៏មានទំនៀមទម្លាប់ ជំនឿ សាសនា...ជាពិសេសសិល្បៈ ដែលបានបង្កប់នូវតម្លៃយ៉ាងសម្បូរបែប ដោយបានផ្សារភ្ជាប់ និងបកស្រាយពីជីវភាព ពីការរស់នៅរបស់មនុស្សខ្មែរតាំងពីកំណកំណើត រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ចំណូលៈ ដោយមើលឃើញពីតម្លៃដែលបង្កប់ក្នុងសិល្បៈខ្មែរបែបនេះទើបមានទស្សនៈមួយលើកឡើងថា “សិល្បៈខ្មែរ ជាសិល្បៈក្នុងគំនិតពិចារណា”។
ចំណោទៈ តើហេតុអ្វីបានជាគេចាត់ទុកថាសិល្បៈខ្មែរស្ថិតក្នុងគំនិតពិចារណា?
ឃ្លាភ្ជាប់ៈ ដើម្បីជាពន្លឺសម្រាប់ជួយបំភ្លឺដល់ការបកស្រាយទស្សនៈប្រធានខាងលើយើងគប្បីយល់ពន្យល់ពាក្យៈ ពាក្យ “សិល្បៈ” សំដៅលើប្រភេទនៃកិច្ចការងារដែលផ្ដោតលើការរៀបចំតុបតែងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមានសោភណ្ឌ តម្លៃ គួរជាទីចាប់ចិត្ត ចាប់អារម្មណ៍។ ចំណែកឯកន្សោមពាក្យ “គំនិតពិចារណា” បានដល់ការគិត វិភាគលើបញ្ហាអ្វីមួយ។ ពន្យល់ន័យប្រធានៈ ដូច្នេះទស្សនៈប្រធានខាងលើនេះចង់បានសេចក្ដីថា គ្រប់កិច្ចការងាររបស់ខ្មែរ ដែលធ្វើឡើងគឺសុទ្ធតែមានបែបបទនៃការធ្វើ ដោយរៀបចំប្រកបដោយភាពទាក់ទាញ និងលាក់បង្កប់នូវតម្លៃណាមួយនៅក្នុងការងារទាំងនោះលុះត្រាតែប្រើការគិត វិភាគទើបយល់បាន។
បកស្រាយប្រធានៈ សិល្បៈខ្មែរ ជាសិល្បៈក្នុងគំនិតពិចារណាព្រោះ (ន័យទូទៅ) សិល្បៈខ្មែរសំខាន់ៗទាំងអស់ មិនថាសិល្បៈច្បងទាំង៧ទម្រង់ ឬសិល្បៈរាយរងក៏ដោយគឺសុទ្ធតែបានបង្កប់នូវលក្ខណៈណាមួយ តម្លៃណាមួយនៅក្នុងនោះជាក់ជាមិនខាន បើគ្រាន់តែមើលមិនពិចារណាទេនោះប្រាកដជាមិនអាចយល់បានទេ។ យ៉ាងណាមិញ
១.សិល្បៈស្ថាបត្យកម្ម ដែលសំដៅដល់ការសាងសង់សំណងអ្វីមួយនោះក៏បានបង្កប់នូវតម្លៃនៃស្នាដៃនោះដែរ។ តួយ៉ាង សំណង់ប្រាសាទបាយ័ន ឆ្លុះបញ្ចាំងពីនិមិត្តរូបនៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានខេត្ត៥៤ និងបង្ហាញពីអ្នកដឹកនាំ ដែលមានព្រហ្មវិហារធម៌...។
២.សិល្បៈគំនូរ បានដល់ការគូសវាស ផាត់ពណ៌ផ្សេងៗ ដែលបង្កើតបានជាសោភណ្ឌភាពគួរឱ្យចាប់ចិត្តតាមរយៈរូបគំនូរផ្សេងៗ ដូចជាគំនូរអប្សរា បានបង្ហាញឱ្យឃើញពីភាពទន់ភ្លន់ ស្លូតបូត ស្រឡាញ់សន្តិភាព...។
៣.សិល្បៈចម្លាក់ គឺជាការដាប់ ឆ្លាក់... ដែលបង្កើតបានជារូបផ្សេងៗ ដែលមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីសិល្បៈដទៃ ដោយបែងចែកជាចម្លាក់លិប លៀន លោត ហើយមានអត្ថន័យសំខាន់ផ្ទាល់ខ្លួន។ ជាក់ស្ដែង ចម្លាក់ភ្ញីទេស ភ្ញីវល្លិ៍ ភ្ញីភ្លើង... កើតឡើងពីគំហើញនៃតថភាពក្នុងធម្មជាតិ និងសង្គម។
៤.សិល្បៈតន្ត្រី ជាសិល្បៈបំពេញនូវភាពសប្បាយរីករាយ ឬស្រងេះស្រងោច តាមរយៈ សាច់ភ្លេង ឬចម្រៀង ដែលធ្វើឱ្យមានភាពពីរោះ រំភើប តក់ស្លុត ឬបណ្ដុះនូវមនោសញ្ចេតនា គ្រប់បែបយ៉ាង...។ យ៉ាងណាមិញ បទចម្រៀង ឱ! ផ្ទៃស្រុកខ្មែរ បានបណ្ដុះឱ្យកូនខ្មែរ និងប្រជាជនខ្មែរទាំងអស់ មានគំនិតស្នេហាជាតិ ស្រឡាញ់ការងារពលកម្ម...។
៥. សិល្បៈរបាំ ថ្វីត្បិតតែមានលក្ខណៈមួយចំនួនជាកាយវិកា ជាក្បាច់រាំមិនបានសម្ដែងតាមរយៈសម្ដី តែក៏មានអត្ថន័យដែលបង្កប់នៅក្នុងនោះដែរ។ តួយ៉ាង របាំក្បាច់បុរាណ កាយវិកានីមួយៗ បានផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងការរស់នៅរបស់មនុស្សក្នុងសង្គម គឺកើត ចាស់ ស្លាប់់ ដែលវិលចុះឡើងក្នុងវដ្ដសង្សារ...។
៦. សិល្បៈអក្សរសិល្ប៍ ជាប្រភេទសិល្បៈមួយបែប ដែលកើតឡើងតាមរយៈទឹកដៃដ៏ប៉ិនប្រសប់របស់អ្នកនិពន្ធ ឬកវី ក្នុងការលើកយករឿងរ៉ាវណាមួយមកបង្ហាញ តាមរយៈសិល្ប៍វិធីរបស់ខ្លួន។ ជាក់ស្ដែង រឿងកុលាបប៉ៃលិន ឆ្លងកាត់ការអាន ការស្វែងយល់នៃរឿងនេះ យើងឃើញថា រឿងនេះបានបណ្ដុះឱ្យមានស្មារតីទទួលខុសត្រូវដោយខ្លួនឯង ហើយចេះស្រឡាញ់ និងតស៊ូក្នុងការងារពលកម្ម...។
៧. សិល្បៈភាពយន្ត ដែលជាសិល្បៈទស្សនីយភាពមួយបែប ដែលជាទីពេញនិយមក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក៏យើងឃើញថា គ្រប់ទិដ្ឋភាពដែលបានបញ្ចូលក្នុងផ្ទៃរឿង គឺសុទ្ធតែមានគំនិតអប់រំ ឬតម្លៃណាមួយដែលអ្នកនិពន្ធចង់បង្ហាញជាក់ជាមិនខាន។
រីឯសិល្បៈរាយរង ដាំស្ល និងដេរប៉ាក់ ក៏មានលក្ខណៈគួរឱ្យកត់សម្គាល់ទៅតាមនោះដែរ ពោលគឺសុទ្ធតែមាន វិសេសភាពរៀងខ្លួនៗ។
សរុបៈ សរុបសេចក្ដីមក សិល្បៈខ្មែរ ជាសិល្បៈក្នុងគំនិតពិចារណាពិតប្រាកដមែន ព្រោះបើមិនប្រើការគិត ការវិភាគទេ ពិតជាមិនអាចទទួលបាននូវតម្លៃនៃសិល្បៈនេះឡើយ។
វាយតម្លៃប្រធានៈ ឆ្លងតាមការបកស្រាយ និងរៀបរាប់យ៉ាងល្អិតល្អន់រួចមក យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា សិល្បៈខែ្មរ ពិតជាសិល្បៈមួយ ដែលមានតម្លៃគួរឱ្យកោតស្ញប់ស្ញែង ព្រោះបានលាក់បង្កប់នូវតម្លៃផ្ទាល់ខ្លួន តាមរយៈគំនិតដ៏ជ្រាលជ្រៅរបស់ខ្មែរ។ យោបល់ៈ ក្នុងនាមយើងជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាកូនចៅខ្មែរត្រូវធ្វើការសិក្សាស្វែងយល់ពីសិល្បៈខ្មែរឱ្យបានល្អិតល្អន់ ដើម្បីកុំឱ្យយល់ខុសចំពោះបំណងរបស់ដូនតាដែលខិតខំបន្សល់ទុកស្នាដៃសិល្បៈទាំងនោះ។លោកគ្រូ យ៉ាន់ វិច្ឆិកា នៃវិទ្យាល័យ មាសសុភាបានៀវ ស្រុកឈូក ខេត្តកំពត
០៨៨៩ ៣១២ ៨៩៧
No comments:
Post a Comment